Project Description
Bij het ontwerp van mijn eerste bibliotheek (apeldoorn) in 1981, schreef ik:
Verwondering
de wil om te leren
het begin van bibliotheek
bibliotheek als instituut
nog vóór het ‘n gebouw is
een vanzelfsprekend element in de gemeenschap
plek van het boek
van overdracht
verbeelding
‘n reisbureau zonder tickets
met toegang tot gebieden
waarin geen jumbo je kan vliegen
plek ook van ontmoeting
met andere zoekers
geen doorgangshuis
maar ‘n plek om naartoe te gaan
concentratie, verbeelding, verwondering
het gebouw kan hiertoe een stimulans zijn
ingrediënten hiervoor zijn
helderheid, vanzelfsprekendheid, ontspanning
bij de gratie van daglicht
in dit licht is de bibliotheek ontworpen.
Nu, 20 jaar later,
lijkt die essentie nog even vitaal,
nieuwsgierigheid als motor
verwondering als voertuig
in tijd en ruimte
reizen zonder weg te gaan
en thuiskomen zonder weggeweest te zijn.
Ook al veranderen de middelen
de nieuwsgierigheid blijft.
De bibliotheek van de toekomst
draagt mogelijk bij aan dat fundamentele vermogen
zoeken
belangrijker nog dan vinden
de vraag
belangrijker dan het antwoord
Daarmee is de bibliotheek van alle tijden
steeds meer gebieden van kennis worden ontsloten
de snelheid van ontsluiting neemt exponentieel toe
het aanbod is eindeloos
maar het vermogen tot opnemen eindig.
Hoe maak je een omgeving
waarin dat vermogen verruimd wordt
de nieuwsgierigheid geprikkeld
terwijl je toch deel blijft uitmaken van
je thuis voelt.
Bij latere openbare bibliotheken zoals die van Schiedam en Amstelveen
maar ook bij de grote bibliotheek voor de Rechtenfaculteit in Leiden
hebben die essentiële vragen een belangrijke rol gespeeld.
Door de situering en de omstandigheden
was de verschijningsvorm steeds anders
maar blijvend was het onderliggend besef
van dat prachtige instituut
bibliotheek.
Op de schitterende locatie in IJsselstein
direct naast het nieuwe stadhuis en het Fulcotheater
wordt ruimte gemaakt voor de multifunctionele bibliotheek.
Het nieuwe stadsplein van IJsselstein, de Overtoom, verbindt de oude stad
met IJsselstein-zuid en de lintbebouwing naar Benschop.
Geklemd tussen stadhuis en de kleinschalige bebouwing aan de Hoge Biezen
probeert de bibliotheek zich als nieuwkomer goed te gedragen.
Het relatief stevige programma van eisen maakt gebruik
van de lager gelegen polder en graaft zich lichtelijk in.
Een souterrain op circa 2.00m onder het maaiveld van de Overtoom
maakt het mogelijk een bescheiden bovengronds volume te bouwen van 2½ laag.
Nabij de beide buren treedt de bovenste laag nog circa 2.00m terug van de rooilijn
zodat ook aansluiting gevonden wordt aan het pand Hoge Biezen 22.
Aan de stadszijde schikt de bibliotheek zich in de bestaande hoogtes
en gunt het stadhuis de plek die een stadhuis toekomt.
Aan de polderzijde tailleert de bibliotheek het basiliekpad naast het stadhuis
en buigt zich naar de andere gevel aan de Zuidoostzijde.
Het driehoekige eiland biedt zich aan als bruggehoofd.
Het water wijkt om de hoek en ontvlucht de schaduw.
Een beetje extra daglicht via het bibliotheekdak geeft het water glans.
Waar het zijdelingse uitzicht aan weerskanten
matig en naar de woonbebouwing zelfs ongewenst is,
is het uitzicht naar Stad en Polder werkelijk prachtig.
Het spel van Dicht, Zicht en Licht versterkt de locatie
en geeft samen met het water en de weidsheid/wijdheid van de polder
de karakteristieke vorm aan de multifunctionele bibliotheek.
Waar de zijgevels vrijwel dicht zijn is er bovenlicht
en waar de uiteinden open zijn is er prachtig zicht.
Door de lichte verdieping in het souterrain
organiseert de bibliotheek zich eenvoudig in drie lagen.
Via een extra hoge entreehal met VVV-winkel en internet-café
verbindt een zeer luie trap de entree met de Belle-Etage op 1.50m +P.
Deze hoofdlaag, als middelste van de drie,
is de verbinding tussen souterrain en eerste verdieping (op 5.00m +P).
De centrale vide zorgt voor verticaal contact
en brengt daglicht en ontspanning op alle lagen.
Zichtlijnen door de gehele bibliotheek
horizontaal, verticaal en diagonaal smeden een ruimtelijke eenheid.
Houten kolommen die het vleugeldak dragen
maken dankbaar gebruik van de geboden hoogte
en begeleiden de zichtlijnen, geholpen door daglicht van boven.
Waar de bibliotheek in het midden naar binnen gekeerd is
is zij aan de uiteinden extravert en geeft haar inhoud prijs.
Als een venster op de stad en als verre-kijker in de polder
ankert Dicht, Zicht en Licht op die specifieke plek.
Concentratie, ontspanning en helderheid
zijn wezenlijke ingrediënten voor dat prachtige instituut
bibliotheek
Baarn, 15 december 2004
Prof. ir. Hans Ruijssenaars
Architect: prof. ir. Hans Ruijssenaars
Opdrachtgever: Artica IJsselstein BV
Constructeur: Van Nuenen, Rosmalen
Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Van Schijndel BV, Geffen
Opdracht: 2005
Bouwjaar: 2009-2011
Bruto oppervlak: 3.050 m2
Bouwsom:€ 3.000.000,00 (excl. btw en honorarium)
Fotografie: Bart van Hoek, Hans Ruijssenaars
Werknummer: 0505